| MUZIEK & SCHILDERKUNST een wisselwerking tussen muziek en schilderkunst schilderijen: Hélène Keil muziek: Boudewijn Buckinx Hélène Keil schildert op de composities die Boudewijn Buckinx op haar schilderijen maakt Boudewijn Buckinx componeert op de schilderijen die Hélène Keil op zijn muziek maakt. Schilderijen zijn paradijzen van onverstoorbare stilte. Muziek is de hemel van onzichtbaarheden. Een kunstwerk is echter nooit een ding op zich. Het is de impuls van een proces dat pas eindigt bij de toeschouwer of de luisteraar. Als een muzikant schilderkunst bekijkt, hoort hij klanken; en als een schilder naar muziek luistert, ziet hij beelden. Hoe een kunstwerk ontstaat blijft voorlopig raadselachtig. Er is zelden een herkenbaar verband tussen de aanleiding en het eindresultaat. Dat uit twee ogenschijnlijk dezelfde zaadjes onvermijdelijk een sequoia groeit en uit het andere een pompoen, of datvan twee identieke zaadjes uit het eerste een bijna woekerende wilg groeit en uit het andere een wegkwijnend wilgenstammetje nietdikker dan een draad – dat kunnen we nog wel de baas. Maar hoe het in zijn werk gaat dat Whistler en Beethoven naar de zonsondergang staan te turen, wat bij de ene tot grote kladden verf op een doek aanleiding geeft en bij de andere een uur muziek,dat is eigenaardig. En als Debussy Whistler bekijkt dan worden het Nocturnes, en als Klimt naar Beethoven luistert worden het Diefeindlichen Gewalten, dat is al helemaal ondoorzichtig.Wat zou het geworden zijn als Whistler de muziek van Debussy had kunnen horen? Zou hij zijn interpretatie op zijn beurt terugkunnen schilderen? En zou Debussy weer gestimuleerd door dat nieuwe schilderij een nieuwe compositie hebben kunnen componeren? Dat experiment kon niet, omdat de twee dan niet alleen op dezelfde aarde moeten leven maar ook nog op dezelfde tijd. De luxe die Hélène Keil en Boudewijn Buckinxhebben is, dat zij tijdgenoten zijn. Nog beter zelfs, zij zijn van onze tijd enhebben ernstig kennis genomen van vele voorbije combinaties van schilderkunst en muziek. De verleiding om mekaars werk narratief nate vertellen, zoals dat in de 19de eeuw gebeurde, is gemakkelijk te weerstaan. Een idealistische integratie van de kunsten of eenmulti-media-project moet al bewuster gekeurd worden. Een herkenbare vertalingzou goed vallen, een soort reading throughwaarbij zij mekaars werk naar eigen inzicht een andere betekenis geven.Natuurlijk zijn schilders soms ook muzikaal begaafd. Zelfs als we de uomo universale van de Renaissance terzijde laten, zijn ercomponisten zoals Felix Mendelssohn, Arnold Schönberg, Robert Herberigs of John Cage die zich op beide gebieden manifesteerden, of er zijn schilders als Lyonel Feininger en Marcel Duchamp. Maar dit ingekorte circuit geeft niets weer van het procesvan kunstwerk-interpretatie-nieuw kunstwerk. De soms erg creatieve integratie en multi-media-projecten zijn natuurlijk erg interessant, maar zij blijven aan dat conceptschuldig dat het om het Gesamtkunstwerkgaat, niet om de innerlijke dynamiek van receptie en creatie. Want dat is het, als men ziet wat er zich afspeelt.De eerste draad begint bij een groot blauw schilderij van Hélène Keil dat lange tijd in de woonkamer van Boudewijn Buckinxhangt, en waar hij bij de steeds wisselende indruk die het schilderij maakt geluiden hoort. Deze componeerde hij uit voor een praktisch haalbare bezetting. Bij deze compositie zag de schilder beelden die zij op doek zette. Op dat doek werd een nieuwe compositie gemaakt, en zo gaat de keten door. De tweede draad begint bij de CD met werken van Boudewijn Buckinx, waar Hélène Keilop schilderde, dat werd weer een compositie, die nieuwe compositie een nieuw schilderij en weer een keten kwam op gang.Wat de toeschouwer-luisteraar meemaakt, is dit proces van interpretatie en creatie. De real time kan daarbij niet aangehoudenworden, want het proces speelt zich in werkelijkheid over vele maanden af. Dat hoeft ook niet. De weergave is een verdichting. Het levende, wisselende spel van de waarneming van het schilderij is op electronische wijze vastgelegd door Lode Cafmeyer, en dat wordt weergegeven op hetzelfde ogenblik dat de muziek wordt uitgevoerd. De toeschouwer-luisteraar kan de voorstelling van ongeveer een uur benaderen als een concert met bijhorende beelden, maar het is vanzelfsprekend voor intensere opname geschikt om zowel het visuele als het auditieve afzonderlijk te waarderen en in hunontstaansverband te plaatsen. Uit beelden ontstaan de klanken, de klanken vinden hun neerslag in beelden. Het proces meandertdoorheen de wereld van elk der artiesten : volgt het toch een logisch of associatief begrijpelijke lijn?Is het willekeur? Verduidelijkt de ene kunst de andere? Werpt zij er een bepaalt licht op, kleurt zij het, geeft zij weerklank? Is dit één werk in kleine geledingen in twee dimensies, of twee werken namelijk een muziekstuk en een schilderreeks? Of zijn het vele losse onafhankelijke kleine werkjes op twee verschillende artistieke gebieden? Als creatief proces een project dat voor beiden een avontuur was zonder gekend eindresultaat, als receptief gebeuren een wandeltocht door het landschap waar twee dromen in mekaar verweven geraakten. |
